Ораза ұстайтын, дінге берік туысым Қазақстанның бір облыс орталығында тұрады. Ол маған жыл сайын қасиетті Рамазан айы басталғанда олардың өңірінде бір дәстүр қалыптасқанын айтып берді.
Оразаның бірінші күні облыстық әкімдік орталық мешітте ауызашар ұйымдастырып, ең сыйлы, беделді мұсылмандарды шақырады. Келесі күні эстафетаны облыстық полиция департаменті (ІІД) жалғастырады, содан кейін прокуратура — осылайша өңірдегі барлық дерлік мемлекеттік органдар кезекпен ауызашар өткізеді. Бұл кешкі дастархандар әдетте өте мол болады, түрлі тағамдарға толы. Әр мекеме өзгелерден кем қалмауға тырысады.
Осыған байланысты менің бір сұрағым бар: бұл той-думан кімнің есебінен өтеді? Мемлекеттік мекемелердің бюджеті есебінен бе? Ондай болуы мүмкін емес. Бұл – Қазақстан Республикасының Конституциясына, Бюджет кодексіне және басқа да бірқатар заңдарға қайшы.
Мемлекеттік органдардың бюджетінде «Рамазан айында мұсылмандарға ауызашар ұйымдастыру» деген бап мүлде жоқ.
Мүмкін, бұл шараларды сол мемлекеттік органдардың қызметкерлері өз жалақыларынан төлейтін шығар? Бірақ бұл да сенуге қиын — мемлекеттік қызметкерлердің айлығы онша жоғары емес, әрі олардың бәрі бірдей мұсылман емес және діни шараларға ақша жұмсауға дайын болмауы мүмкін.
Онда тек жорамал ғана қалады. Мысалы, әкімдік, прокуратура, полиция және басқа да ықпалды мемлекеттік органдар жергілікті кәсіпкерлерден мұндай шараларға демеушілік сұрайтын болар?
Егер расында солай болса, онда бұл да дұрыс емес. Себебі, мұндай «өтінішке» жауап ретінде мемлекеттік органдар әлгі кәсіпкерлерге «рақметін» білдіруі мүмкін — жеңілдіктер беруі, заңбұзушылықтарға көз жұмуы, немесе мемлекеттік сатып алуларда келісімшарттар ұсынуы мүмкін. Мұның бәрі заңға қайшы және басқа адал кәсіпкерлерге зиян келтіреді.
Егер бұл кәсіпкерлердің «қайырымдылығы» болмаса, онда қаржы қайдан келеді?
Сұрақ ашық күйінде қалады.
Қазақстанның аймақ тұрғындары, осындай жағдайға куә болған, ауызашардың нақты қаржылану тетігін білетін болсаңыздар — пікірге жазыңыздар, шындыққа жарық түсіріңіздер.
Егер бұл дастарханды заңды түрде қаржыландыру жолдары жоқ болса, онда жоғарғы билік органдары жергілікті мемлекеттік мекемелер атынан ауызашар ұйымдастыру дәстүріне назар аударып, бұл зиянды тәжірибені тоқтатуы керек.
Қазақстан – зайырлы мемлекет. Ол мемлекеттік бюджет есебінен ешқандай дін өкілдеріне дастархан жаймауы тиіс. Діни ұйымдар тек өз жамағатының садақасы мен мүшелік жарнасы есебінен өмір сүруі керек, бюджет есебінен де, шенеуніктердің қысымымен кәсіпкерлер есебінен де емес.
COMMENTS