Қазақтарда бір көне дәстүр бар: үйлену тойынан кейінгі күні күйеу жігіттің отбасы жақын туыстарын шақырып, жаңа түскен келінді табалдырық жақтағы дастарханға отырғызып, қонақтарға шай құйғызады.
Бұл дәстүрдің пайда болуының басты себебі түсінікті: біріншіден, келінді отбасының жақындарымен таныстыру, екіншіден, оның үй шаруасындағы икемділігін көрсету – ас әзірлей ала ма, дастархан жая ала ма, шайды қалай құяды – соны бағалау.
Көпшілік бұл дәстүрді жақсы, ескі салт деп санайды.
Бірақ мен онымен келіспеймін. Менің ойымша, бұл дәстүрдің мәнінде келінге деген дискриминация жатыр. Келін жаңа отбасыға қабылданар алдында сынақтан өтіп жатқандай. Және оны ақыл-парасатына, адамгершілік қасиетіне не кәсіби қабілетіне қарап емес, тек үй шаруасындағы шеберлігіне қарап бағалайды: тамақ пісіру білесің бе, шайды пиялаға шебер құя аласың ба, үлкендер сөйлегенде үнсіз отыра аласың ба – соған қарап.
Мұндай сынақ – орта ғасырдағы қыздың пәктігін дәлелдеу үшін қанға боялған төсек жаймасын қоршауға іліп қою дәстүрінен алыс кетпейді. Бұл – келінді адам ретінде емес, тауар ретінде қабылдаудың бір көрінісі.
Егер біз Қазақстанда заманауи, өркениетті қоғам құрғымыз келсе, келінге деген мұндай көзқарастан бас тартуымыз керек. Жас қыз – сатып алынатын зат емес, тең құқықты жар. Ол ешкімге қызмет көрсетуге міндетті емес, біреудің күтушісі де болмауы тиіс. Қазіргі заманда келін – ғалым, кәсіпкер, қоғам белсендісі бола алады. Ол бешбармақ пісіре алмайды екен немесе шайды пиялаға шебер құя алмайды екен деп, оны жаман жар деуге бола ма?
«Келін шай» – жай ғана дәстүр емес. Бұл – келіннің күйеуінің отбасындағы рөліне деген көзқарасымыздың айнасы. Біз келін тек ас үйде ғана емес, басқа да салаларда маңызға ие болуға құқылы екенін мойындамайынша, мұндай дәстүрлер қоғамның дамуына да, әйелдердің эмансипациясына да кедергі бола береді.
Сіз қалай ойлайсыз?
Сізде «келін шай» болды ма? Бұл дастархан сіз үшін жағымды естелік пе? Болашақ келініңізге «келін шай» жасап беруді қалайсыз ба?
COMMENTS