Адам табиғатынан эгоист, және оның өмірде жасайтын барлық әрекеттері өз пайдасына бағытталған. Алайда эгоизмнің үш деңгейі бар.
Бірінші деңгей – қарапайым эгоизм. Бұл ең төменгі деңгей, мұнда адам қарапайым әрі дөрекі түрде әрекет етіп, айналасындағы адамдардың игілігін өзіне тартып алады. Мысалы, кезектен тыс алға ұмтылып, жол бермей, мерекедегі тегін тамақты тартып алып, не жұмыс орнында әріптестерін алдап кетуі мүмкін. Мұндай эгоизм өзінің қажеттіліктерін бірден қанағаттандыруға бағытталған және басқаларға зиян келтіреді.
Екінші деңгей – есепшіл эгоизм. Бұл деңгей күрделірек және мұнда адам басқалар үшін бір нәрсе жасайды, бірақ соған тең дәрежеде алғыс немесе сыйақы күтеді. Мысалы, ол біреуге көмектескенде, бірден қайтарымын талап етеді немесе сыйақы туралы тұспалдап айтады. Бұл сонымен қатар адамның қайырымдылық жасаған кезде демеушілер тізімінде өз есімінің аталуы үшін әрекет ететінін көрсетеді, осылайша ол өзінің жомарттығын көрсетіп, өз-өзіне деген құрметін арттырады.
Үшінші деңгей – қайырымды эгоизм. Бұл ең жоғары деңгей, мұнда адам айналасындағыларға игіліктерін таратады және бірден алғыс немесе қайтарым күтпейді. Бұл альтруизмге ұқсайды, бірақ әлі де эгоизм болып табылады, өйткені мұндай жағдайда да адам өз мүддесі үшін әрекет етеді. Біріншіден, ол өзін ізгі адам ретінде сезініп, өзін-өзі құрметтеуді арттырады. Екіншіден, қоғамды жақсарта отырып, ол өзі үшін қауіпсіз әрі жайлы орта жасайды. Айналасындағы адамдарға неғұрлым сыпайы және мейірімді болса, өз өмірі де соғұрлым жайлы болады.
Менің ойымша, біз өз эгоизмімізден ұялмауымыз керек. Керісінше, оны қолдап, жақсы істердің адамдарға өздеріне де пайдалы екенін түсіндіруіміз қажет. Адам неғұрлым көп жақсылық жасаса, соғұрлым көп пайда табады – бұл игіліктер алмасып, жайлы қоғамда өмір сүретін ақылды эгоистердің қоғамын қалыптастырады.
COMMENTS